О.Алтангэрэл: Цэцийн шийдвэрээр АМНАТ алга болоогүй, алга болсон мэт ойлгуулах гэж оролдоод байна
Хуульч О.Алтангэрэлтэй ярилцлаа.
-АМНАТ-ийн асуудал өнгөрсөн долоо хоногийн дуулиантай асуудлын нэг байлаа. Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар төсөв тасалдах тухай мэдэгдэл хийсэн, гэтэл зарим хүмүүс Цэцийн шийдвэрийг зөв хэмээн тайлбарлаж байна. Та хуульч хүнийхээ хувьд ямар байр суурьтай байгаа вэ.
-Рояалти буюу ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр 100 гаруй жилийн өмнө Монгол Улсад, Богд хаат засгийн үед байсан төлбөр юм билээ. Одоо ч байгаа.
Манайхан татвар гэж томьёолоод, хуульчлаад байгаагаас биш газрын хэвлийн баялгийг ашигласныхаа төлөө төлж буй төлбөр юм л даа. Үндсэн хуулиар газрын хэвлийн баялаг ард түмний, бидний өмч учраас ямар нэг хэлбэрээр бидэнд ирэх ёстой мөнгө. Одоо бол хуульдаа төлбөр гэж тусгачихаад, төр үүнийг нь татвар хэлбэртэйгээр төсөвт оруулан үйл ажиллагаандаа зарцуулаад байна. Тийм болохоор сангийн сайд маань татвар тасалдлаа, энэ их муухай юм боллоо гээд Цэцийг буруутгаад бас өөр буруутан хэн байна гэж хайгаад байх шиг. Угтаа бол энэ мөнгө чинь зүй ёсоор ард түмний мөнгө, энэ мөнгийг ард түмэндээ ирээдүйн өв сангийн хуулиар уу, эсхүл өөр арга хэлбэрээр яаж түгээх үү гээд УИХ нь хуулиа зөв батлаад ашигт малтмалын бүтээгдэхүүнээс хувь хэмжээгээрээ аваад явж байх ёстой татвар.
-Цэцийн шийдвэрээр АМНАТ огт байхгүй боллоо гэсэн үг үү,
-Яалаа гэж дээ. Яг ийм байдлаар ойлгуулах гээд, эсвэл ийм байдалд хүргэх гээд хичээгээд байгааг ойлгохгүй байгаа. АМНАТ байдгаараа байгаа. Харин ногдуулах нөхцөл журмыг хуульчлахдаа Үндсэн хууль зөрчсөн учраас Цэц тухайн заалтыг нь хүчингүй болгосон хэрэг. Ер нь энэ маргаад байгаа асуудал өмнө нь зохицуулагдаад, ямар нэг маргаангүй явж ирснийг энэ оны гуравдугаар сард өөрчилсөн юм билээ. Тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч буюу лицензтэй хүмүүс төлдөг байсан төлбөрийг худалдсан, худалдахаар ачуулсан, ашигласан хуулийн этгээд бүхэн төлдөг байхаар оруулсан өөрчлөлтийг нь л Цэц буруу байна гэснээс энэ төлбөрийг авч байгаа нь буруу гэж огт шийдвэрлээгүй, тийм хууль зүйн боломж ч байхгүй.
-Байгаа юм бол асуудал үүсэхгүй нь гэж ойлгож болох уу.
-Асуудал бий. Гэхдээ яригдаад байгаагаас өөр газарт байна. Энэ Засгийн газар ашигт малтмалын тухай хуульд гуравдугаар сард маргаан дагуулаад байгаа өөрчлөлтийг хийчихээд, үүнээс гурван сарын дараа Цэц Үндсэн хууль зөрчсөн байна гээд шийдчихсэн байхад ямар ч арга хэмжээ аваагүй. Цэцийн шийдвэрийг сая гарсан гээд шуугиад байх юм, аль зургадугаар сард дунд суудлаараа шийдчихсэн шүү дээ. Дунд суудлаар гарсан шийдвэр Их суудлаараа хэвээр үлдэх магадлал бараг 100 хувь байдаг. Үүнийг захын хуульч хэлнэ. Гэтэл энэ хугацаанд хуулиа өөрчлөх, Цэцийн дүгнэлтэд нийцүүлэх юу ч хийхгүй байж байснаа гэнэт л баларлаа, сүйрлээ гээд байх утгагүй л дээ. Сангийн сайд Хүрэлбаатар гуай ХЭГ-ын дарга, УИХ-ын гишүүн, сайд олон удаа хийсэн иймхэн зүйлийг мэдэхгүй, эсхүл ийм зүйлийг зөвлөх хуульчгүй байна гэж баймааргүй юм гайхаж л байна. Одоо энэ зүйл заалтаар татвар төлсөн аж ахуйн нэгжүүд гомдол гаргана, зүйл заалтыг нь шинэчлэн батлах хүртэлх хугацааны татварын талаар маргаан гарна гээд асуудлууд үүснэ. Төр ажлаа хийж чадаагүйн төлөө, төрийн зохих албан тушаалтнууд нь үүргээ биелүүлээгүйн төлөө татвар төлөгч, бизнес эрхлэгчдийг буруутгах утгагүй. Тэднээс болж татвар тасалдаагүй, үндсэн хуулийн манаач нь аль эрт шийдвэрээ гаргачихсан байхад тэрхүү шийдвэрийг хэрэгжүүлээгүй, эхнээс нь буруу бодлого хуульд тусгасан тэр албан тушаалтнуудтай хариуцлага ярих нь шударга болно.
-Ер нь хэвийн үйлчилж байсан хуулийг өөрчлөх ямар шаардлага байсан юм бол
-Мэдэхгүй юм даа, Цэц дээр уг заалт Үндсэн хууль зөрчсөн байна гэж зургадугаар сард гарсан дүгнэлтийн талаар УИХ долдугаар сард хэлэлцээд хүлээж авахгүй хэмээн тогтоол гаргасан байдаг юм. Энэ тогтоолдоо хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа үндэслэлээ ч тодорхой заагаагүй юм билээ. Тэгэхлээр энэ асуудал эхнээсээ хууль зүйн үндэслэл муутай, явцын дунд болсон процесс нь ч хууль зүйн дагуу явагдаагүй юм уу даа гэж харагддаг.
-Үндэсний үйлдвэрлэгчдийг боомилсон заалт гэж яриад байгаа.
-Би хуульч хүн учраас эдийн засгийн элдэв тооцоо ярьж чадахгүй. Гэхдээ хэн бүхэнд тодорхой байгаагаар энэ заалт хэрэгжээд явбал дотооддоо уул уурхайн бүтээгдэхүүнээ боловсруулахад хүндрэлтэй л болно. Шууд зөөхөөр татвар багатай, нэмүү өртөг шингээхээр илүү төлдөг байх нь яаж ч бодсон сөрөг нөлөөлөл үзүүлнэ шүү дээ. Төрөөс эрдэс баялгийн талаар баримтлах бодого гээд томоохон баримт бичиг бий. Тэнд нэмүү өртөг шингээхийг зорино гээд тодорхой биччихсэн байдаг. Хөрөнгө оруулагчдад зөвлөгөө өгдөг болохоор манай хуульчид үүнийг сайн мэднэ л дээ. Монголд зэс боловсруулах үйлдвэр барина гэж 30 орчим жил ярьж байна. Эхлээд Эрдэнэт дээр яригддаг байснаа сүүлдээ Оюу толгой, Риог шахдаг, нөгөөдүүл нь ашиггүй байна гээд бултсаар өдийг хүрсэн. Саяын хүчингүй болсон заалтаар бол үйлдвэр байгуулах асуудал бүүр ч яригдахгүй. Тэгэхлээр ямар санаа зорилготой ийм заалтыг яах гэж оруулав гэж хардахаас аргагүй л дээ.
-Алт олборлогчид бичил уурхай эрхлэгч болон алтны чэнжүүдээр дамжуулан АМНАТ-өөс бултаад байгаа болохоор энэхүү заалтыг оруулсан гэж тайлбарлаж байсан.
-Нэг зүйлийг тодорхой хэлье, лиценз эзэмшигчид ямар ч маргаангүй АМНАТ төлнө. Харин нэгэнтээ АМНАТ төлөөд гаргачихсан баялгийг өөр хүн ачуулах, боловсруулахаар дахиад АМНАТ төлнө гэдэг бол шударга бус байгаа юм. Өнөөдөр Монголбанкинд алт тушаасан хувь хүнээс АМНАТ авч байгаа, хэдий хууль бус ч гэсэн хүчээр авч байгаа. Угтаа бол олборлож буй этгээдүүдээс авах ёстой боловч татвар энэ үүргээ биелүүлдэггүй хэдэн ченжийг дээрэлхэж хууль бусаар, хүчээр авдаг. Гааль нь тушаагдаж буй алтны хувь хэмжээ багасаад хилээр гарч байж болзошгүй байхад илрүүлэлт нь туйлын хангалтгүй байдаг. Ингээд харахаар татвар, гааль, эдгээрийг удирддаг Сангийн яам гэсэн нэг систем бүүр цашилбал, Засгийн газар ажлаа сайн хийх ёстойгоос биш өөрсдийн ажлаа хөнгөвчлөх гээд хуулиар оролддог, тэр нь үндсэн хууль зөрчсөн болохоор буруутныг гаднаас хайдгаа болих хэрэгтэй. Одоо бүүр Засгийн газар нь цэцээ элдвээр хэлдэг, шууд олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр буруутгадаг боллоо.
-Ашигт малтмалын тухай хуульд саяын хүчингүй болдог заалтуудыг шинээр оруулахаар ажиллаж байгаа гэж сонссон. Энэ асуудлыг яаж зохицуулах вэ
-Шинээр зохицуулахдаа урьдны алдаагаа бүү давтаасай л гэж бодож байна. Үг үсгийг нь өчүүхэн төдий солиод утгыг нь хэвээр хадгалах замаар хуулийг өөрчилдөг байдал урьд нь гарч байсан. Хамгийн дуулиантай жишээ нь УИХ-ын гишүүний бүрэн эрхтэй холбоотой асуудлаар Цэцийн дүгнэлт гарсны дараа үгийг нь арай өөр үгээр орлуулаад аргалчихсан байсан нь дахиад Цэц дээр унаад УИХ бөөн юм болж байж өөрчлөлт оруулж байсан. Үүнийг сэтгүүлчид та бүхэн ч санаж л байгаа байх. Гантулгын асуудал дээр яригдаж байсан. Үүн шиг агуулгын биш хэлбэрийн өөрчлөлт хийвэл хүчин төгөлдөр болонгуут нь хэн нэгэн өргөдөл гаргаад Цэц дээр дахиад л унана. Тэгэхээр Цэцийн тогтоолын хүрээнд асуудлыг нэн даруй шийдвэрлэхээс өөр зам байхгүй. Манай Үндсэн хууль тийм юм.
-Тэгэхгүй бол.
-Тэгэхгүй бол энэ зохицуулалтгүй байсан хугацааны АМНАТөлбөрийн асуудал, үр дагавар нь бүүр л хүндэрнэ. Маш хурдан оновчтой зохицуулахгүй бол их мөнгөний асуудал яригдана гэсэн үг. Үүнийгээ дагаад албан тушаалтнууд нь улс төрийн болоод хуулийн хариуцлага хүлээх биз ээ.
Сэтгэгдэл
ZAP [202.131.228.66] 2019-12-12 09:37:30
ZAP [202.131.228.66] 2019-12-12 09:37:30
Зочин [64.53.213.174] 2019-11-09 20:35:48
ajiltan emegteigee barij zoddog nohor baina shd
зочин [64.119.25.140] 2019-11-09 11:46:29
юу л байна бүхнийг мэдэгч хэсэг залуус бий болжээ. Хуульчид хүртэл дотроо мэргэшсэн төрөлжсөн асуудлаа л мэддэг. Энэ мэт нөхөд бол би дутахвий гэсэн шиг л орилж л байвал зөв буруу хамаагүй. З.Энхболдын суганы үс болоод гүйгээд байгааг нь бүгд мэднэ
Зочин [192.82.77.235] 2019-11-07 14:44:15
ХҮН. Намын энэ нөхөр Өвөрхангайн АН дарга болцон нэр хүндтэй байсан намыг ямарч нэр хүндгүй болгоод энэ намыг булшилж байнаа. Одоо ӨВ-д АН байдгийн муу?
Зочин [192.82.77.235] 2019-11-07 14:30:32
Энэ бас нэг нам сольсон шантааж хийж амьдардаг гөлөг байнаа.
Зочин [64.119.21.251] 2019-11-07 12:55:09
ЭНЭ ГЭЖ БАС НЭГ ИЙМЭРХУУ ЮМААР ХООЛ ОЛЖ ИДДЭГ СОНИН ДУРАК БАЙХ ЮМ АА
Зочин [202.55.188.84] 2019-11-07 11:35:07
Сангийн сайд АМНАТ-аас 2020 оны төсөвт 1.3 их наяд төгрөг орноо гээд төсөвт суулгасан энэ татвар орох боломжгүй боллоо гэж маш тодорхой яриад байна шүү дээ!!! Энэ нөхөрт ямарч ойлголт алга төсөв бүрдүүлэх гэж зүтгэж байгаа сангийн сайдад буруу өгөөд байх юм даа эцэст нь ард түмэн л хохирно иймэрхүү тэнэгүүдийн хоосон тайлбар хэнд хэрэгтэй юм бэ!!!!
Зочин [202.55.188.84] 2019-11-07 10:57:19
Энэ бас нэг их мэдэгч эдийн засаг татварын талаар ямар ч мэдлэг мэдээлэл байхгүй хүнээс юу асуугаад байна аа эдийн засагч нартай ярилцлага хийгээч!!!!
Irgen [203.169.48.146] 2019-11-07 09:03:58
Zuv yarisan baina. Nuurs olborlogch n AMNAT tolood, nuursiig zooson n, hudaldaj avsan ailuud n bas AMNAT tolno gedeg oilgomjtoi teneg shudarga bus asuudal
Зочин [202.70.33.164] 2019-11-07 08:51:03
Цэцийн дүгнэлтээ эхлээд уншчаач хуульчаа. Тэр гол заалтуудыг чинь түдгэлзүүлчихсэн байна. Өөрөөр хэлбэл мөрдөхөөргүй болгосон байна. худлаа гэвэл legalinfo руугаа ороод үз.
Зочин [66.181.190.115] 2019-11-07 08:42:28
ХҮН намын сонгуулийн пиар эхэлсэн бна.Эрх мэдэлд шунасан худлаа гаруудын нэг
Зочин [64.119.25.140] 2019-11-09 11:47:26
наад чинь АН-д орсон байна лээ
Зочин [124.158.111.6] 2019-11-07 07:20:25
маш зөв
Зочин [66.181.176.65] 2019-11-07 06:47:33
АЛТАНГЭРЭЛ ЯГ ЗӨВ ЯРЬЖ БАЙНА. АМЖИЛТ.....
Зочин [202.55.188.84] 2019-11-07 12:44:59
Зи бууны нохойнууд татвараас зугтах эрх байхгүй шүү новшнууд аа
zochin [202.9.42.170] 2019-11-07 06:40:38
30 jil khudlaa yarij khulgai khiilee khezee duusakh shunal ve...
иргэн [66.181.176.65] 2019-11-07 06:15:37
ДӨРВӨН АРГЫН ТОО НЭМЭЖ ХАСДАГ, АРД ТҮМНИЙХЭЭ КАРМААГ СУЙЛЖ ТАТВАР НЭРЭЭР ТӨСӨВ БҮРДҮҮЛЭХ АЖЛЫГ 4 ДҮГЭЭР АНГИЙН ХҮҮХЭД Ч ЧАДНА ШҮҮ ДЭЭ. ЧОЙЖОО, ХҮРЛЭЭ НАР ШИГ ЧАДВАРГҮЙ ХУЛХИ САЙДТАЙ БАЙСНААС САЙДГҮЙ БАЙСАН НЬ ДЭЭР ЮМ БИШ ҮҮ.
Зочин [202.179.27.254] 2019-11-07 06:04:41
Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр гэж байгаамуу гүй юу? АМНАТ гэдгээ нэг бүтнээр нь биччээч. өмхий цэцийн бааснууд. Монголын хуулийг хүүхний бөгсөн доор орууллаав Бүгдээрээ зайл.
Зочин [202.180.216.78] 2019-11-07 05:35:20
Зочин: Алтангэрэл хуульчийн тайлбар зөв байна.
Монгол хүн [202.55.188.87] 2019-11-07 05:24:12
Энд нүүрс түлдэг айлууд ч АМНАТ төлөхөөр дунд нь уурхайгаас авчраад зарсан хүмүүсч бас төлөхөөр хууль баталсан байсныг ойлгуулах хэрэгтэй. 3 давхар авах тэнэг хууль баталчихаад хурдан засахгүй бол
Zochin [202.126.89.74] 2019-11-07 05:17:15
Энэ хун юугаа мэдэж ингэж худлаа ярьдаг байнаа
Зочин [103.229.122.78] 2019-11-07 04:17:51
Тэгш эрхтэй амьтдаас илvv эрхтэй бас нэг Peppa pig vv vгvй юу? Монголчууд бид жаахан турж гахай терлеес холдох сан
Зочин [202.55.188.45] 2019-11-07 03:29:42
Алтангэрэл зөв хэлсэн
Зочин [119.40.98.162] 2019-11-07 03:18:25
Хүрлээ хотгор шанагыг зарсан одоо байгалийн баялагаа монголд боловсруулахыг эсэргүүцэж байна энэ аль талын хэний захиалгаар ажилладаг хүн бэ