-Таны саяын хэлсэн тэр ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрийг орд эзэмшигчээс авахгүй болгочихсон юм байна. Тийм үү. Уг нь орд эзэмшдэг хүнээс авдаг байсан биз дээ. Байгууллага аж ахуйн нэгжээс?

- Ерөөсөө л тэр лицензийг нь эзэмшээд, магадгүй тэр оператор компани байж болно. Тэр компани л төлөх ёстой.

-Эзэмшиж байгаа хүн л төлөх ёстой юу?

-Тийм, борлуулалтын орлого хэний дансанд орж байна, тэр л данснаас нэг удаа л төлнө. Гэтэл энийг Үндсэн хуулийн цэц болохгүй гэдэг дүгнэлт гаргахад нь УИХ хүлээж авахгүй буцаалаа. Би бодохдоо Үндсэн хуулийн цэц эрх биш УИХ-ынхаа энэ хэдэн авилгачдаас арай өөр байх байлгүй дээ, улс орныхоо эрх ашгийг бодох байлгүй дээ гэж их харж байгаа. Гурав дахь их суудлынхаа хуралдаанаар сэргээж чадах болов уу гэж.

-Тэгэхээр төмөр зам бариад, тэнд нэмүү өртөг шингээсэн боловсруулах, баяжуулах үйлдвэр барина, Сайншандын аж үйлдвэрийн цогцолбор чинь хэрэггүй болчихлоо шүү дээ. Тэд нар чинь татвараасаа өндийх юм уу?

-Зэс, нефть боловсруулахыг хориглож байна наадах чинь.

-Нөгөө нефтийн үйлдвэр барьж байгаа

-Тийм, энэ их түүхий нүүрс тээж байхын оронд адаглаад угаагаад, угаахад чинь 20 хувь нь алга болно биз дээ. Тэрнийгээ хагас коксжуулаад гаргавал ямар их ашигтай байх вэ, үнэ нь хэд дахин өсөх вэ. Гэтэл энэ бүхэнд хориг тавьж байна. Бид харсаар суугаад, баахан хий лоозон эсвэл улс төрийн маргаан хийгээд энийг орхичихоод сууж байдаг. Би өөрт чинь хэлсэн Монголд энэ лицензийн асуудал яагаад ийм замбараагүй болсон бэ гэж. Би 2012 оны дөрөвдүгээр сарын сүүлчийн гурван хоногийг маш сайн санаж байна. Тэр үед “Саут гови сэндс”-ийнхэн нүүрснийхээ нөөцийг өөр компанид зарна гэсэн. Тэгээд би УИХ-ын зарим гишүүдэд хэлсэн юм л даа. “Эх орноо гэх сэтгэл чинь шавхруу үлдсэн бол та нар энийг нэг янзлаач ээ” гэж хэлж байсан. Тавдугаар сарын 1 гэхэд энэ хэлэлцээр нь болох байсан юм. Тэгтэл тэр хуулийг гаргахад компанийн лицензийг бусдад шилжүүлэхэд Засгийн газрын зөвшөөрөл авна” гээд бичих ёстой байсан. Гэтэл зориуд уул уурхайд шилжүүлэхгүй, хөдөө аж ахуйд шилжүүлэхгүй, стратегийн орд газруудад шилжүүлэхгүй гэж баахан худлаа тооцоо гаргаж нөгөө хөрөнгө оруулагчдаа “орилуулж” байгаад Алтанхуягийн Засгийн газрын үед хэдхэн сарын дотор хүчингүй болгосон. Ингэж Монголыг гартаа оруулж байгаа юм шүү дээ. Эд нарын хийдэг юм нь юу вэ гэхээр зөв юмыг буруу тийш нь түлхэж байгаад унагаадаг тийм аргатай болчихсон. Тэгэхээр нөөцийн төлбөр гэдгийг чинь Монголын эсрэг ашиглаж байна. Энийг л төр засаг харж өөрчлөх ёстой.

-УИХ-ын ээлжит бус чуулганаар Оюутолгойн асуудлыг хэлэлцэж, Дубайн гэрээг үргэлжлүүлэх үү, Оюутолгойтой ямар хариуцлага хүлээлгэх вэ зэргийг олон жилийн дараа эргэж ярьж эхэлсэн. Энэ яагаад зогсчихов?

-Оюутолгойн гэрээ гэж юу юм бэ гэдгийг харах хэрэгтэй. Би залуухан, Засгийн газрын гишүүнээр ажиллаж байхдаа Эрдэнэтийн гэрээг анх байгуулах төслийн гэрээ хэлэлцээрт оролцож явсан. Ийм үйлдвэр аж ахуйн гэрээ ямар байх, яаж хийгддэг гэдгийг бага зэрэг гадарлана. Тухайн үед их гүрний шахалтад ороод эрх ашгаа хамгаалж чаддаггүй байсан. Одоо Оюутолгойн гэрээ гэдэг бол Монгол үндэсний баялгийн сорыг нь гадны шунахай, үндэстэн дамнасан корпорацийн өмнө таваг дээр тавиад өргөсөнтэй адилхан. Оюутолгойн гэрээ гэдэг бол Монголын эрх мэдэлтнүүд УИХ-ын гишүүн, Засгийн газрын гишүүд хэн байдаг юм, шуналын микроб цугласан бохирын сав юм биш үү. Яагаад ингэж хэлж байна гэхээр Монголд хамгийн таагүй нөхцөлөөр байгуулагдсан гэрээ. Монгол Улс баялгаа өгчихөөд 34 хувийг эзэлнэ гэж байгаа. Тэрэндээ зээл аваад төр төлөөд сууж байгаа. Бид зээлээ ашиг хувааж дарах ёстой. Гэтэл цаад газар нь алдагдалтай ажиллаж байна гээд суугаад байдаг. Гадны хэн ч гэсэн ашиг хуваахгүйгээр алдагдалтай ажиллаж байна гэж гарна.

-Баялаг манайх мөртлөө 34 хувийг эзэмшдэг. Түүнийгээ зээлээр авсан. Мөн дээрээс нь хүү төлдөг?

-Үндсэн хуулиар төрийн баялаг бол Монголын ард түмний мэдэлд байх ёстой юм. Төрийн өмч байх ёстой. Гэтэл Оюутолгойн гэрээ байгуулахдаа төр эзний байр суурь дээр байж чадсангүй. Гадны баячуудын гар долоож, гутлыг нь тэвэрч хөлийг нь үнсдэг амьтны дүртэй болчихлоо. Энэ жилийн байдлаар Оюутолгой баялгаа өгөөд төлөх өр маань тэрбум 800 сая ам.доллар болоод байгаа.

-Бид 30 жил төлөхөд хэчнээн өртэй болох бол?

-Миний ойлгож байгаараа гурван тэрбум 950 сая ам.доллар болох болов уу гэсэн урьдчилсан тооцоо байна. Энэ миний тооцоо.

-Бид ашиг авахгүй юу?

-Өр төлөөд сууж байна. Ер нь их зовлонтой. Баялгийнхаа эзэн байх эрхээ хэрэгжүүлж чадаагүйтэй холбоотой. Үүнийг учрыг олох гэж шалгалт орсон. УИХ-ын гишүүн Д.Тэрбишдагваар ахлуулсан. Итгэл гаргаад хэлэлцэж байтал хэн нэгэн этгээд Оюутолгойн асуудлыг хэлэлцээд дэмий шүү гээд зандрангуут манай УИХ-ын гишүүд, эрх мэдэлтнүүдийн гар нь салганаад буугаад өгчихлөө шүү дээ. Одоо ахиад Оюутолгойн асуудлыг УИХ-аар хэлэлцэхгүй байх.