Улаанбаатар хотын агаар, хөрсний бохирдол, эрчим хүчний дутагдал гамшгийн түвшинд хүрснийг бүх нийтээрээ өнгөрч буй долоо хоногт хүлээн зөвшөөрлөө.

Цагтаа “Азийн цагаан дагина” хэмээн нэрлэгдэж явсан энэ хотыг “үхлийн хөндий” гэчихвэл үнэнээс хол зөрөхгүй биз. Цөөхөн монголчууд бид утаа, угаар, агаарын бохирдлын улмаас олон төрлийн өвчин эмгэгт баригдаж, цаашлаад хорт хавдар тусан, цаг бусаар ертөнцийн мөнх бусыг үзүүлсээр байна.

Орон нутагт ажиллаад, хар саарал өнгө төрхтэй нийслэл рүү яваад ормогц “Ийм байхад яаж эрүүл аж төрөх вэ” гэсэн бодол өөрийн эрхгүй төрж байв. Үнэхээр бухимдаад ч баршгүй.

Аливааг тартагт нь тулгаж байж арга хэмжээ авдаг муухай монгол зан арилаагүй л байна. Бид өчнөөн хүнээ агаар, хөрс, орчны бохирдлын улмаас нөгөө ертөнц рүү илгээсэн хойноо, амьсгалахад ч бэрх болуут сая нэг “өндөржүүлсэн бэлэн байдлын зэрэг”-т шилжүүлж арга хэмжээ авах шийдвэр гаргаж байх жишээтэй.

Засгийн газар Улаанбаатар хотын тулгамдсан асуудлыг УИХ-тай хамтарч шийдэхийн тулд эрх зүйн тусгай орчин шаардлагатай гэж үзэж, ирэх долоо хоногийн Даваа гарагт УИХ-д танилцуулахаа мэдэгдэв.

Өөрөөс нь өөр мундаг, ухаантай хүн байхгүй мэт аашлах болсон Хотын дарга Х.Нямбаатар “Яндангүй бүсийг зарлана” гэж мэдэгдсэн. Бага тойруу орчим дахь Дөлгөөн нуур, 32, Гандан гэх зэргээр төвийн бүсийг хамруулах гэнэ.

Энэ бүсэд 20 мянган айл байх бөгөөд бүгд LPG буюу газаар халаалтаа шийдэх төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийн гэрээг энэ сар шинийн баяраас өмнө байгуулахаар ажиллаж байгаагаа дуулгав. Барилгын ажил 3 сард эхэлж, 2025 оны аравдугаар сар гэхэд 20 мянган айлыг LPG хэрэглээнд шилжүүлэхээр төлөвлөжээ.

Нэмээд нефтийн дайвар бүтээгдэхүүн болох газын үйлдвэр байгуулж, 80 мянган айлыг уг шугам сүлжээнд холбох боломжтой дундын станцыг байгуулахаар гаднын мэргэжилтнүүдийг урьж ажиллуулна" гэв.

Хотын дарга ер нь “пээдийгээд” байх шаардлагагүй л дээ. Оройн оргил цагаар цахилгаанаа урьдчилан мэдэгдэлгүйгээр гэнэт тасалчихдаг Улаанбаатар шиг хот дэлхийд бараг байхгүй биз. Асуудлуудаа оновчтой шийдэж чадсан цагтаа "гэдийх" хэрэгтэй л дээ.

Энэ долоо хоногт анхаарал эрхгүй татсан хоёр дахь асуудал бол Монгол Улсад хөдөлмөр эрхлэх гадаад ажилтны тоо, хувь хэмжээ тогтоохгүй байх, ажлын байрны төлбөрөөс чөлөөлөх тухай хуулийн төслийг УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгаланд өргөн барьсан явдал байлаа.

УИХ-ын гишүүн П.Сайнзориг, Н.Батсүмбэрэл нарын санаачилсан тус хуулийн төсөлд уул уурхай, газрын тос олборлох үйл ажиллагаанаас бусад эдийн засгийн үйл ажиллагааны салбарт 2026 оны арванхоёрдугаар сарын 31-ний өдрийг дуустал хугацаанд Монгол Улсад хөдөлмөр эрхлэх гадаад ажилтны тоо, хувь хэмжээ тогтоохгүй бөгөөд энэ хугацаанд ажил олгогчийг гадаад ажилтны ажлын байрны төлбөрөөс чөлөөлөх зохицуулалтыг тусгажээ.

Гадаадын ажилтны тоо, хувь хэмжээ тогтоохгүй гэдэг “аюул” болохыг судлаачид анхааруулж байна. Тиймээс ирэх долоо хоногт энэ хуулийн төслийн талаар нам эсвэл, иргэний нийгмийн байгууллагууд байр суурь илэрхийлж, зөв шийдэл олно гэж найдъя.

Засгийн газрын ээлжит хуралдаанаар хэлэлцсэн асуудлуудаас энэ долоо хоногт Евразийн эдийн засгийн холбоотой чөлөөт худалдааны түр хэлэлцээр байгуулах асуудал олны анхаарлын төвд байлаа.

Монгол Улсын Шадар сайд, Монгол Улс-Оросын Холбооны Улсын Засгийн газар хоорондын комиссын Монголын талын дарга С.Амарсайханы мэдээлснээр ямартаа ч гүйцэтгэх засаглал энэ асуудлыг бизнес эрхлэгчид, холбогдох албаны хүмүүстэй сайтар ярилцаж, зөвшилцсөний эцэст байгуулахаар гэрээ үзэглэх хугацааг түр хугацаагаар хойшлуулсныг мэдэгдсэн юм.

Зарим үндэсний үйлдвэрлэгчид 10 гаруй жилийн хугацаанд энэ холбоонд гэрээ байгуулъя гэж гуйж гувшиж байж арайхийн зөвшөөрүүлснийхээ дараа гэнэт болилоо гэсэн шийдвэр гаргах вий гэдгээс болгоомжилж буйгаа илэрхийллээ. Учир нь, хүнс, барааны хувьд дан ганц Хятадын бараа бүтээгдэхүүн “ноёлох” байдлыг халах нь зүйтэй гэсэн байр суурь илэрхийлж байв. Бас бодох л асуудал.

Засгийн газрын ээлжит бусаар хуралдсан. Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн үйл ажиллагааны үр дүнгийн жилийн эцсийн гүйцэтгэлд үндэслэн 2024 оны цэвэр ашгийн дүнг тооцож үзсэний үндсэн дээр нийт цэвэр ашгийн зохих хувийг хуульд заасны дагуу ногдол ашиг хэлбэрээр иргэдэд хуваарилах арга хэмжээ авах асуудлыг судлан шийдвэрлэхийг холбогдох албан тушаалтнуудад даалгажээ.

"Эрдэнэс Тавантолгой” ХК 2022 оны цэвэр ашгаасаа 1072 хувьцаа эзэмшиж буй иргэн бүрд 104.0 мянган төгрөг, 2023 оны цэвэр ашгаас 256.0 мянган төгрөгийн ногдол ашиг тус тус олгосон.

"Эрдэнэс Тавантолгой” ХК 2024 оны хүлээгдэж буй цэвэр ашгаас ногдол ашиг хуваарилах тохиолдолд нэгж хувьцаанд ногдох дүн 350 төгрөг буюу 1072 хувьцаатай Монгол Улсын иргэнд 357.2 мянган төгрөг, албан татвар суутгасны дараах дүнгээр 337.7 мянган төгрөг хуваарилагдах урьдчилсан тооцоололтой байгааг дуулгав.

Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ энэ талаар мэдээлэл хийхдээ “Алдагдалтай ажилладаг байсан “Эрдэнэс Тавантолгой” компани өнөөдрийн байдлаар 4.3 их наяд төгрөгийн ашигтай ажилласан байна. Хувьцаа эзэмшигч иргэн бүрд дунджаар 350 орчим мянган төгрөгийн ногдол ашиг ногдохоор байна. Хүйтний улирал, инфляц зэргийг харгалзан, ногдол ашгийг гурав хувааж олгох нь зүйтэй гэсэн шийдвэр гаргасан. Хуримтлалын сантай ижил дүнгээр буюу 135 мянган төгрөг өнөөдөр олгогдох болно” гэж хэлэв.

Асар их баялаг, нөөцтэй улс атал баячуудын нэг хоол тавагны үнэ хүрэхгүй мөнгөөр иргэдээ “хуурч” байна гэж үзэх хүн олон байна. “Чамлахаар чанга атга” гэж хүртэж байгаа бид ч бас хөөрхийлөлтэй шүү.

Засгийн газрын ээлжит бус хуралдаанаар мөн Үндэсний баялгийн сангийн талаар авах зарим арга хэмжээний тухай Засгийн газрын тогтоол гаргахаар шийдвэрлэсэн. Тус тогтоолоор Үндэсний баялгийн сангийн 2024 оны төвлөрүүлсэн орлогоос Хуримтлалын сан, Хөгжлийн Сан, Ирээдүйн өв санд хуваарилж, 2025 оны зорилтот түвшинг хангуулж ажиллахыг Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Н.Учрал, Сангийн сайд Б.Жавхлан нарт даалгав.

Мөн Үндэсний баялгийн санг Их Эзэн Чингис хааны нэрээр “Чингис сан” гэж нэрлэхээр тогтлоо. Хөгжлийн сангаас агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр хэрэгжүүлэх төсөл, хөтөлбөрийг санхүүжүүлэх талаар судалж, шийдвэрлүүлэхийг Монгол Улсын Тэргүүн Шадар сайд бөгөөд Эдийн засаг хөгжлийн сайд Л.Гантөмөрт үүрэг болгосон юм.

Б.ЖАРГАЛ