Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төвийн захирал Н.Арвинтариатай ярилцлаа.

- Жилд ойролцоогоор хэдэн хүн танай төвд ханддаг вэ?

- Өмнө нь 2000 гаруй хүн манай төвд ханддаг байсан. 2019 он гарсаар нийт 566 гаруй хүн хандсан байна. 87 хүн одоогоор хамгаалах байранд байрлаж, үйлчилгээ авч байна. Хүчирхийллийн эсрэг үндэсний төв 1995 онд байгуулагдсан бөгөөд нийтдээ 22000 орчим хүнд үйлчилгээ үзүүлсэн байна. Зөвлөгөө өгөх төвд сэтгэлзүйн зөвөлгөө, хуулийн зөвөлгөө өгөхөөс гадна нийгмийн ажлын үйлчилгээг үзүүлдэг байгаа. Хамгаалах байранд Гэр бүлийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх тухай хуулинд заасан долоон төрлийн үйлчилгээ үзүүлж байна. Үүнд:

• Эрүүл мэндийн үйлчилгээ,
• Нийгмийн ажлын үйлчилгээ,
• Сэтгэлзүйн үйлчилгээ,
• Аюулгүй байдлыг хамгаалах үйлчилгээ
• Холбон зуучлах үйлчилгээ зэрэг багтана.

-Ирж байгаа хүмүүсийн хувьд ихэвчлэн ямар шалтгаанаар хандаж байна вэ?

- Ирж байгаа хүмүүсийн хувьд гэр бүлийн хүчирхийлэлд өртөх тохиолдол их байна. Тодруулбал, бэлгийн хүчирхийлэл, ураг төрлийн хүчингийн гэмт хэрэгт өртсөн хохирогчид манайд ханддаг. Хохирсон хүмүүсийн дийлэнх нь зодуулсан, биедээ ямар нэгэн гэмтэл авсныхаа дараа ирж байна. Урьдчилан сэргийлэх шатанд ирэх нь харьцангуй ховор байна. Улсын хэмжээнд нэг цэгийн үйлчилгээний төвийн хамгаалах байрууд нилээд их байгуулагдсан байгаа. Мөн Цагдаагийн хамгаалах байранд хохирогчдыг хүлээн авч байна. Улаанбаатар хотын дүүргүүдэд, нэг цэгийн үйлчилгээний төвүүдэд иргэдийг хүлээн авдаг учраас манай төвийн ачаалал харьцангуй буурсан.

Хүчирхийлэлд өртөгсдийн 70 хувь нь эмэгтэйчүүд

- Хүчирхийлэлд голчлон ямар хүмүүс өртөөд байна вэ?

- Хүчирхийлэлд өртөж байгаа хүмүүсийн 70 гаруй хувь нь эмэгтэйчүүд. Бусад гэдэгт ээжийгээ дагаад ирсэн хүүхдүүд, ахмад настнууд, залуу хөвгүүд багтана. Тэдний хувьд бие махбодийн гэхээсээ илүү сэтгэл санаа болон эдийн засгийн хүчирхийлэлд өртөх тохиолдол илүү байна. Эрэгтэйчүүдийн хувьд одоогоор хамгаалах байранд авах боломж хараахан байхгүй байна.

- Эрэгтэй хүмүүсийн хүчирхийлэлд өртөж байгаа шалтгааыг дурдвал?

- Голчлон гэр бүлийн дотоод зөрчил, маргаанаас болдог. Ямар нэг асуудал гарахад тэрийг хэрхэн шийдвэрлэх талаар арга эвээ олдоггүй. Настай хүмүүсийн хувьд эдийн засгийн дарамтанд орсноос болж манайд хандах тохиолдол маш их байна. Жишээлбэл, тэтгэврийг нь олон сараар авах, хөрөнгийг нь булаах, эцэг эхээ дарамтлах ийм тохиолдлууд байна. Залуу эрчүүдийн хувьд сэтгэлзүйн дарамтанд ордог. Жишээлбэл, эхнэр нь архины хамааралд орох, үл ойлголцол зэрэг шалтгаанаар манайд хандах тохиолдол харьцангуй их байна.

Ажлын байрны бэлгийн дарамтанд урлаг, спорт болон төрийн албан хаагчид өртөж байна

-Ажлын байрны бэлгийн дарамтанд өртсөн хүмүүс хүчирхийллийн эсрэг төвд хандах тохиолдол хэр байдаг юм бэ? Манай орон иймэрхүү асуудлыг шийдэх, хариуцлага оногдуулах нь бага шүү дээ?

- Ажлын байрны бэлгийн дарамттай холбоотойгоор жилдээ дунджаар 3-5 хүн хандаж байна. Манай төвд ирж байгаа энэ төрлийн хүчирхийллийн хохирогчид нь урлаг, спортынхон болон төрийн албан хаагчид ирдэг. Төрийн албаны хувьд өөр орон руу ажлаар хамт явахыг шаардах, шаардлагыг биеллүүлээгүй тохиолдолд сахилгын арга хэмжээ авах, эмэгтэйн биед зөвшөөрөлгүй хүрэх, сэтгэлзүйн хувьд дарамтанд оруулах хэлбэрүүд байна. Сургуулийн орчимд дүнгээр дарамтлах, багштайгаа ямар нэгэн байдлаар хувийн харьцаанд орохыг шаардах гэх мэт хэлбэрүүд байна. Харин спортын салбарт дасгалжуулагчийн зүгээс эмэгтэй тамирчдыг бэлгийн дарамтанд оруулах гэх мэтээр хүчирхийллийн золиос болгож байна. Бэлгийн дарамтыг зогсоохын тулд үйлдэгчдэд хариуцлага хүлээлгэх эрх зүйн орчныг сайжруулах хэрэгтэй. Эдгээр хүмүүс Хүний эрхийн үндэсний комиссд хандах боломжтой боловч эцсийн хариуцлагыг хүлээлгэдэггүй. Тиймээс одоогоор хариуцлагын тогтолцоо алга гэж ойлгож болно. Хохирсон хүмүүс асуудлаа эцэслэн шийдвэрлүүлж чадахгүй байна.

-Үйлдэгчдэд хуулийн ямар нэгэн хариуцлага хүлээлгэдэг үү?

- Бие махбодид хохирол үзүүлэх, хүч хэрэглэх буюу хүчиндсэн тохиолдолд хариуцлага хүлээлгэх эрх зүйн орчин байгаа юм. Харин бусдын биед зөвшөөрөлгүй хүрэх, үнсэх, илэх, сэтгэлзүйн дарамт үзүүлэхэд ямар ч хариуцлага хүлээлгэдэггүй. Яагаад гэвэл үүнийг Зөрчлийн хууль, Эрүүгийн хууль болон Хөдөлмөрийн тухай хуулинд тусгаагүй. Одоо энэ асуудлыг хуульчлах тухай яригдаж эхэлсэн.

Хохирсоноо нууцлаад үлдвэл үйлдэгч этгээд дараагийн хохирогчоо хайгаад эхэлдэг

- Энэ төрлийн дарамтанд өртөж байгаа эмэгтэйчүүдийн 45 хувь нь хэлэхгүй тэвчээд өнгөрдөг гэсэн судалгаа байна. Үүний шалтгаан юу байна вэ? Ямар нэг нөлөөлөх зүйл байдаг гэж ойлгох уу?

- Нэгдүгээрт энэ талаараа хэлье гэхээр хаана хандахаа мэддэггүй. Цагдаад хандлаа гэхэд хүлээж авахгүй. Эрүүгийн хууль болон Зөрчлийн тухай хуулинд энэ тухай зүйл, заалт байхгүй гэдэг. Иймд хүний эрхийг хамгаалах байгууллагууд руу хандах хэрэгтэй гэдгийг хэлмээр байна. Бидний зүгээс шаардлагатай бүхий л арга хэмжээг авахад тусална. Хэрвээ нуугаад, тэвчээд явбал энэ асуудал шийдэгдэхгүй. Хохирогчийг хамгаалах тогтолцоо хэрэгтэй. Одоогийн байдлаар хууль эрх зүйн зохицуулалт нь төгс биш байгаа учраас хуулийн цоорхойгоор үйлдэгч этгээд ял шийтгэлгүй өнгөрөөд байна.

- Залуу хөвгүүд бэлгийн хүчирхийлэлд өртөх тохиолдол манай оронд байдаг юм шиг байна?

- Ийм төрлийн тохиолдол байгаа боловч хөвгүүдийн хувьд тэр болгон яриад байдаггүй. Үүнийгээ ярихаас ичдэг. Хэрвээ тийм хүчирхийлэлд өртсөн бол Цагдаагийн газар өргөдөл өгөөд шалгуулж болно гэдгийг хэлмээр байна. Хохирсоноо нууцлаад үлдвэл үйлдэгч этгээд дараагийн хохирогчоо хайгаад эхэлдэг. Тиймээс хуулийн болон хүний эрхийн байгууллагад хандахыг зөвлөж байна.

- Баярлалаа